จากสถิติกรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เปิดเผยว่าปริมาณขยะมูลฝอยหรือขยะทั่วไปในปี 2564 ที่ผ่านมามีมากถึง 24.98 ล้านตัน ลดลงจากปีก่อน 1% แต่โดยรวมถึงว่าค่อนข้างมาก แม้จะมีการคัดแยกจากต้นทางเพื่อนำกลับไปใช้ประโยชน์ 8.61 ล้านตัน นั่นแสดงให้เห็นว่า หากเราไม่ลงมือแยกขยะจากต้นทาง จะทำให้มีปริมาณขยะที่สูงถึง 33.59 ล้านตันหรือเฉลี่ยเดือนละ 2.7 ล้านตันเลยทีเดียว ส่วนสาเหตุที่มีปริมาณขยะลดลงเนื่องมาจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิดที่มีการควบคุมปริมาณนักท่องเที่ยวที่เข้ามาในประเทศ
ขยะมีกี่ประเภท
ด้วยพฤติกรรมของคนไทยที่ไม่ได้รับการปลูกฝังและรณรงค์เรื่องการทิ้งขยะ ทำให้มีปัญหาเรื่องการทิ้งขยะไม่เป็นที่ ทิ้งปะปนกันไปหมดประกอบกับบทลงโทษสำหรับภาคประชาชนยังไม่มี จึงทำให้หลายคนละเลยและไม่เข้าใจว่าต้องแยก ถังขยะ ไปทำไม เพราะสุดท้ายแล้วเทศบาลหรือรถขยะก็จะมาเก็บรวมกันไปอยู่ดี ทั้งที่ความจริงแล้วการแยกขยะสามารถลดปริมาณขยะที่จะต้องทิ้งจริง ๆ ได้หากลงมือคัดแยกตั้งแต่ก่อนทิ้ง ซึ่งปัจจุบันได้มีการรณรงค์เรื่องการคัดแยกขยะกันมากขึ้น ซึ่งขยะที่เห็นในชีวิตประจำวันและขยะจากกระบวนการผลิตของโรงงานอุตสาหกรรมประกอบไปด้วย 4 ประเภท ดังนี้
- ขยะเปียกหรือขยะเศษอาหาร เป็นขยะที่มีความชื้น มีกลิ่น เน่าเสียได้ ส่วนใหญ่เป็นวัสดุจากธรรมชาติที่เหลือจากการรับประทาน เช่น เศษผัก น้ำแกง เศษผลไม้ เศษอาหาร เป็นต้น ควรคัดแยก มัดใส่ถุง ทิ้งใส่ถังขยะเปียกเฉพาะ หรือนำไปทำปุ๋ยหมักไว้ใช้ใส่ต้นไม้ภายในบ้านก็ได้
- ขยะทั่วไป เป็นขยะที่ไม่สามารถนำไปรีไซเคิลหรือนำกลับไปใช้ใหม่ได้ ไม่สามารถย่อยสลายเองตามธรรมชาติได้หรือย่อยได้แต่ใช้ระยะเวลาที่นานมาก เช่น ถุงพลาสติก โฟม ซองขนม ซองใส่กับข้าว เมื่อใช้แล้วควรแยกทิ้งเพื่อให้รถขยะนำไปทำลายต่อไป
- ขยะรีไซเคิล คือ ขยะที่สามารถนำไปแปรรูปแล้วนำกลับมาใช้ใหม่ เช่น กระดาษหนังสือพิมพ์, กล่องกระดาษ, ขวดพลาสติกต่าง ๆ ขวดแก้ว ซึ่งของเหล่านี้นอกจากจะเก็บรวบรวมเพื่อจำหน่ายได้แล้ว อาจนำมาใช้ซ้ำ (Reuse) เพื่อใช้เป็นอุปกรณ์อื่น ๆ ในครัวเรือนได้ เช่น ขวดพลาสติก นำมา DIY เป็นกระถางต้นไม้ ขวดแก้วนำมาตกแต่งกำแพงหรือสวน บางคนนำขวดมาตัดทำเป็นแก้วเพื่อจำหน่าย สร้างมูลค่าให้เพิ่มขึ้น เป็นต้น
- ขยะอันตราย คือขยะที่ไม่สามารถกำจัดด้วยวิธีการทั่วไป จำเป็นต้องใช้วิธีการที่พิเศษกว่า เช่น ถ่านไฟฉาย แบตเตอรี่ หลอดไฟ น้ำมันเครื่อง วัสดุดูดซับสารเคมี บางอย่างเป็นสารเคมีเช่น กระป๋องสี เวลาทิ้งควรคัดแยกและทำป้ายบอก เพื่อให้เจ้าหน้าที่จะได้ระมัดระวังในการจัดเก็บและนำไปทำลายให้ถูกวิธี
สีของ ถังขยะ และถุงขยะ บ่งบอกอะไร
ภายหลังจากที่คัดแยกขยะเป็นที่เรียบร้อยแล้ว สิ่งหนึ่งที่ขาดไม่ได้เลยก็คือ ภาชนะสำหรับใส่ขยะ เมื่อคัดแยกแล้วเวลาทิ้งก็ควรทิ้งขยะให้ตรงกับถังที่กำหนด เพื่อง่ายต่อการใช้งานทาง trafficthai.com เองก็มีถังขยะหลายสี หลายรูปแบบให้ได้เลือกใช้งาน โดยมีรายละเอียดดังนี้
-
ถุงและถังขยะสีเขียว
ใช้สำหรับขยะประเภทย่อยสลายเองได้ เศษอาหาร เศษผักผลไม้
-
ถุงและถังขยะสีน้ำเงิน
ใช้สำหรับขยะทั่วไป เช่น บรรจุภัณฑ์ ถุงพลาสติก เปลือกขนม โฟม
-
ถุงและถังขยะสีเหลือง
ใช้สำหรับขยะรีไซเคิล เช่น ขวดแก้ว พลาสติกต่าง ๆ กล่องกระดาษ
-
ถุงและถังขยะสีแดง
ใช้สำหรับขยะอันตราย เช่น กระป๋องสี หลอดไฟ แบตเตอรี่ ถ่านไฟฉาย วัสดุดูดซับน้ำมันเครื่อง
ข้อดีของการแยกขยะ
เมื่อมีการคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทางก็จะพบข้อดีดังต่อไปนี้
- ลดปริมาณขยะ จากสถิติกรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เผยให้เห็นแล้วว่ามีปริมาณขยะที่คัดแยกและนำไปใช้ประโยชน์มากเท่าไหร่ และหลังคัดแยกมีเท่าไหร่ เพราะเมื่อคัดแยกแล้วก็จะทำให้ปริมาณขยะ ณ บริเวณกำจัดลดลงไปได้
- ลดค่าใช้จ่ายในการกำจัด เมื่อปริมาณขยะมีจำนวนลดลง ค่าใช้จ่ายในการกำจัดก็จะลดลงไปด้วย
- ลดเวลาในการทำลาย เมื่อคัดแยกขยะมาแล้ว เจ้าหน้าที่ก็จะไม่ต้องเสียเวลาในการคัดแยกขยะซ้ำ ทำให้ลดเวลาการทำงานของเจ้าหน้าที่ไปได้
- ลดความสิ้นเปลืองในการใช้ทรัพยากร เมื่อมีการแยกขยะและนำขยะที่รีไซเคิลได้นำกลับมาใช้ใหม่ ก็จะช่วยลดทรัพยากรในการนำมาเป็นวัตถุดิบในการผลิตสินค้าใหม่ได้
- รักษาสิ่งแวดล้อมให้ดีขึ้น เมื่อขยะมีปริมาณน้อยลง กำจัดอย่างถูกวิธี มีการนำกลับมาใช้ใหม่ ก็จะทำให้ลดการใช้ทรัพยากรและรักษาสิ่งแวดล้อมได้ โดยเฉพาะขยะอันตราย หากกำจัดอย่างถูกวิธีก็ทำให้ไม่ปนเปื้อนลงสู่น้ำและดิน
- สร้างรายได้ให้กับครัวเรือน ขยะเศษพลาสติก กล่องกระดาษ ขวดแก้ว เศษโลหะกระป๋องอะลูมิเนียม เมื่อสะสมเป็นจำนวนมาก สามารถนำไปขายต่อยังร้านรับซื้อของเก่า สร้างเป็นรายได้เสริมกลับมาให้แก่ครัวเรือนได้
ในส่วนของธุรกิจ ห้างร้านหรือโรงงานอุตสาหกรรม เมื่อแยกขยะและส่งกำจัดอย่างถูกวิธี ก็จะเป็นการปฏิบัติตามกฎหมายของกรมโรงงานอุตสาหกรรม ซึ่งผลประโยชน์ที่จะได้รับคือเป็นแนวทางในการบริหารจัดการขยะ อีกทั้งนำไปขอการรับรองระบบสิ่งแวดล้อม ISO 14001 อีกด้วย
การบริหารจัดการขยะในโรงงานอุตสาหกรรม
สำหรับการจัดการขยะในโรงงานอุตสาหกรรม ลำพังเพียงแค่ถังขยะแยกสีอาจไม่เพียงพอต่อการจัดเก็บ เนื่องจากมีปริมาณขยะจำนวนมากและรอบของการขนของเทศบาลหรือหน่วยงานของรัฐจะใช้เวลาประมาณ 1 สัปดาห์ จึงจะเข้ามาจัดเก็บขยะให้ได้ ดังนั้น ควรสร้างพื้นที่เพื่อจัดการเก็บขยะภายในโรงงานและต้องแยกออกเป็น 4 ส่วนดังนี้
- ห้องเก็บขยะอันตราย ไว้สำหรับจัดเก็บขยะจากกระบวนการผลิต ที่มีสารปนเปื้อนหรือวัตถุอันตราย เช่น กระป๋องสี วัสดุดูดซับน้ำมัน สีหมดอายุ กระป๋องใส่สีและ solvent ฯลฯ พร้อมกับทำใบบันทึกปริมาณเข้า-ออกของขยะทุกครั้ง เพื่อง่ายต่อการตรวจสอบและแจ้งกรมโรงงาน ซึ่งห้องเก็บขยะอันตรายจะต้องติดตั้งระบบดับเพลิงอัตโนมัติและมีอุปกรณ์ดับเพลิงไว้ในบริเวณดังกล่าวเพื่อป้องกันเหตุฉุกเฉิน พื้นที่จัดเก็บต้องยกสูงกว่าระดับพื้นและมีขอบป้องกันสารเคมีหกรั่วไหลออกภายนอก พร้อมกับทำ ป้ายเตือน ห้ามสูบบุหรี่หรือทำให้เกิดเปลวไฟ ติดหน้าห้องและสัญลักษณ์ว่าเป็นขยะอันตราย เป็น วิธีลดอุบัติเหตุ จากพนักงานได้
- ห้องเก็บขยะทั่วไป ไว้จัดเก็บขยะทั่วไป อาจใช้ รั้วตาข่าย ติดตั้งเพื่อง่ายแก่การขนย้ายและเป็นระเบียบ ควรมี ถังดับเพลิง และระบบดับเพลิงอัตโนมัติไว้ด้วย เพื่อป้องกันอันตรายจากเปลวไฟ
- ห้องเก็บขยะรีไซเคิล อาจใช้ รั้วตาข่าย กั้นพื้นที่และมีหลังคา จะต้องแยกและอยู่ห่างจากขยะอันตราย เพราะวัสดุที่จัดเก็บสามารถติดไฟได้ตลอดเวลา เช่น กล่องกระดาษ พลาสติก และควรมี ถังดับเพลิง หรือระบบดับเพลิงอัตโนมัติติดตั้งไว้ เพื่อป้องกันเหตุเพลิงไหม้
- ห้องเก็บขยะเศษอาหาร อาจต้องคัดแยกกากและน้ำของเศษอาหารออกจากกันหรือทำถังสำหรับย่อยเศษอาหารเพื่อทำเป็นปุ๋ยหมัก โดยถังย่อยปุ๋ยหมักจะต้องมีฝาปิดที่มิดชิดและไกลจากตัวอาคารเพื่อป้องกันกลิ่นและแมลงวันรบกวน
เมื่อแยกห้องและสถานที่เก็บขยะเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ก็อย่าลืมทำ ป้ายเตือน ติดหน้าห้องเพื่อบอกถึงสถานที่จัดเก็บขยะประเภทต่าง ๆ และบันทึกปริมาณขยะที่รับเข้าและนำออก ในห้องเก็บขยะอันตราย ห้องเก็บขยะรีไซเคิลด้วย เพราะจะต้องแจ้งการขนส่งขยะออกไปกำจัดนอกโรงงานอุตสาหกรรมให้ถูกต้องตามกฎหมาย ในการแจ้งเรื่องผู้ขนส่งและผู้รับกำจัดจะต้องได้รับใบอนุญาตจากทางกรมโรงงานอุตสาหกรรมด้วย ไม่สามารถให้คนที่ไม่ได้รับใบอนุญาตขนส่งหรือกำจัดโดยพลการได้ เพราะหากมีการนำขยะไปทิ้งข้างทางหรือไม่ถึงสถานที่กำจัดตามกฎหมาย หากมีการตรวจพบ โรงงานจะต้องเป็นฝ่ายรับผิดชอบทั้งหมด พร้อมกับถูกดำเนินคดีตามกฎหมาย
เป็นอย่างไรกันบ้างเกี่ยวกับ สีและประเภทของขยะในชีวิตประจำวัน เห็นหรือไม่ว่าการคัดแยกขยะก่อนทิ้งนั้นมีข้อดีอย่างไร แม้การซื้อถังขยะหรือถุงพลาสติกสำหรับแยกขยะอาจทำให้สิ้นเปลือง แต่เป็นเพียงแค่ระยะสั้นเท่านั้น เพราะในระยะยาวมีประโยชน์และคุ้มค่าแก่การลงทุนแน่นอน เนื่องจากทำให้สะอาดตา จัดเก็บง่าย เป็น วิธีลดอุบัติเหตุ จากการทิ้งขยะผิดที่ เป็นระเบียบเรียบร้อยและเป็นการสร้างวินัยให้แก่คนทั่วไปได้พบเห็น เพื่อสร้างจิตสำนึกในการทิ้งขยะตามที่สาธารณะที่ดีต่อไปในอนาคต
