เมื่อเห็นควันจากรถไฟฟ้า หรือประกายไฟ ต้องทำอย่างไร

รถยนต์ไฟฟ้า (EV) ถือเป็นเทคโนโลยีที่ทันสมัยและปลอดมลพิษ แต่หากเกิดปัญหาภายในระบบไฟฟ้าหรือแบตเตอรี่ อาจนำไปสู่ความร้อนสูงผิดปกติจนเกิด “ควัน” หรือ “ประกายไฟ” ได้
การรู้วิธีรับมืออย่างถูกต้องตั้งแต่เริ่มต้นจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อป้องกันอุบัติเหตุและลดความเสียหายที่จะเกิดขึ้น

สาเหตุที่อาจทำให้รถไฟฟ้ามีควันหรือประกายไฟ

1. ไฟฟ้าลัดวงจร (Short Circuit)
   มักเกิดจากสายไฟหรือขั้วต่อแบตเตอรี่หลวม ชำรุด หรือมีความชื้น
   เมื่อเกิดการลัดวงจร อาจมีเสียงแตกเบา ๆ และเห็นควันลอยออกมาจากใต้ท้องรถหรือช่องชาร์จ

2. ความร้อนสะสมในแบตเตอรี่ (Thermal Runaway ระยะเริ่มต้น)
   หากระบบระบายความร้อนของแบตเตอรี่ทำงานผิดปกติ เซลล์แบตเตอรี่จะเริ่มปล่อยควันขาวหรือกลิ่นไหม้ ซึ่งเป็นสัญญาณเริ่มต้นของการลุกไหม้

3. อุปกรณ์ไฟฟ้าภายในชำรุด
   เช่น อินเวอร์เตอร์ ชุดชาร์จไฟ หรือระบบควบคุมแรงดันไฟฟ้า (BMS) มีปัญหา ทำให้เกิดความร้อนสะสมในบางจุดจนเกิดประกายไฟได้

ขั้นตอนที่ควรทำทันทีเมื่อเห็นควันหรือประกายไฟ

1. หยุดรถในที่โล่ง ปลอดภัย ห่างจากผู้คนและสิ่งปลูกสร้าง
หากขับอยู่บนถนน ให้เปิดไฟฉุกเฉินและนำรถจอดริมทางในพื้นที่โล่ง ไม่ใกล้สิ่งติดไฟ เช่น อาคารหรือรถคันอื่น
ห้ามจอดใต้หลังคาหรือใกล้จุดชาร์จไฟ

2. ปิดระบบไฟทั้งหมดของรถทันที
ปิดสวิตช์และถอดกุญแจออกจากระบบ (หากเป็นระบบ Keyless ให้กดปุ่มปิดและนำตัวกุญแจออกห่างจากรถ) เพื่อหยุดการทำงานของวงจรไฟฟ้า

3. ห้ามเปิดฝากระโปรงหรือแตะต้องแบตเตอรี่
การเปิดฝากระโปรงจะเพิ่มออกซิเจนให้กับต้นเพลิง ซึ่งอาจทำให้ไฟลุกไหม้ทันที
ให้สังเกตสถานการณ์จากระยะห่างอย่างปลอดภัยเท่านั้น

4. ใช้ผ้าคลุมรถดับไฟ (Fire Blanket) หากเริ่มมีเปลวไฟเกิดขึ้น
ผ้าคลุมดับไฟจะช่วยปิดกั้นออกซิเจนและควบคุมการลุกลามของเพลิงได้ในเวลาอันสั้น
คลุมผ้าให้มิดทั้งคันจากด้านหน้าไปด้านหลัง แล้วถอยออกจากพื้นที่ทันที
ผ้าคลุมดับไฟชนิดคุณภาพสูง เช่น Smart Best Buys Fire Blanket ทนความร้อนกว่า 1,000°C และไม่ลามไฟ

5. โทรแจ้งหน่วยดับเพลิงทันที
ระบุให้ชัดเจนว่าเป็น “ไฟไหม้รถยนต์ไฟฟ้า” เพื่อให้เจ้าหน้าที่เตรียมอุปกรณ์เฉพาะทาง เช่น ชุดกันไฟฟ้าแรงสูงหรือสารดับเพลิงเฉพาะสำหรับแบตเตอรี่ลิเธียม

6. ห้ามใช้น้ำดับไฟเด็ดขาด
น้ำไม่สามารถตัดออกซิเจนได้ และอาจทำให้เกิดการลัดวงจรหรือการระเบิดซ้ำจากเซลล์แบตเตอรี่ที่ยังร้อนอยู่

ข้อควรทำหลังจากเหตุการณ์

• แจ้งศูนย์บริการหรือผู้แทนจำหน่ายเพื่อตรวจสอบระบบไฟฟ้าและแบตเตอรี่ทั้งหมด

• ห้ามใช้รถต่อจนกว่าจะมีการตรวจสอบโดยผู้เชี่ยวชาญ

• หากใช้ผ้าคลุมดับไฟแล้ว ต้องเปลี่ยนผืนใหม่ทันที ไม่ควรนำกลับมาใช้ซ้ำ

• หากเกิดเหตุในพื้นที่สาธารณะ ควรให้เจ้าหน้าที่ทำความสะอาดสารตกค้างจากแบตเตอรี่ เพราะอาจมีพิษต่อสิ่งแวดล้อม

การเตรียมพร้อมที่ควรมี

• เก็บ ผ้าคลุมรถดับไฟ ไว้ในบริเวณใกล้ที่จอดรถหรือจุดชาร์จ

• มี ถังดับเพลิงชนิดผงเคมีแห้ง ประจำบ้านหรือศูนย์บริการ

• ติดตั้ง สัญญาณเตือนไฟไหม้และกล้องตรวจจับควัน ในโรงรถ

• อบรมเจ้าหน้าที่หรือสมาชิกในบ้านให้รู้วิธีใช้ผ้าคลุมดับไฟอย่างถูกต้อง

สรุป

การเห็นควันหรือประกายไฟจากรถไฟฟ้าไม่ควรมองข้าม เพราะอาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของภาวะ Thermal Runaway ซึ่งอาจนำไปสู่ไฟไหม้รุนแรง
การปฏิบัติอย่างถูกต้อง คือ หยุดรถ ปิดระบบไฟ หลีกเลี่ยงการใช้น้ำ และใช้ ผ้าคลุมรถดับไฟ เพื่อควบคุมเพลิงเบื้องต้น
การเตรียมอุปกรณ์และความรู้ไว้ล่วงหน้า คือการป้องกันความเสียหายที่ดีที่สุด